ประโยชน์ของดอกขี้เหล็ก ผักสมุนไพรตามตำราแพทย์แผนไทย ช่วยบำรุงสมอง บำรุงประสาท

ประโยชน์ของดอกขี้เหล็ก ผักสมุนไพรตามตำราแพทย์แผนไทย ช่วยบำรุงสมอง บำรุงประสาท

ขี้เหล็ก เป็นผักสมุนไพรตามตำราการแพทย์แผนไทยที่หาซื้อได้ง่ายตามท้องตลาด พบได้ทั่วไปในแถบเอเซียตะวันออกเฉียงใต้นับจากหมู่เกาะต่างๆ ของประเทศอินโดนีเซียไปจนกระทั่งถึงประเทศศรีลังกา

ขี้เหล็ก (Siamese senna, Siamese cassia, Cassod tree, Thai copperpod) ชื่อวิทยาศาสตร์ Senna siamea (Lam.) H.S.Irwin & Barneby (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Cassia siamea Lam.) จัดอยู่ในวงศ์ถั่ว (FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE) และอยู่ในวงศ์ย่อยราชพฤกษ์ (CAESALPINIOIDEAE หรือ CAESALPINIACEAE) ชื่อท้องถิ่น ขี้เหล็กแก่น, ขี้เหล็กบ้าน, ขี้เหล็กหลวง, ขี้เหล็กใหญ่, ผักจี้ลี้, แมะขี้เหละพะโดะ, ยะหา

ตามตำราการแพทย์แผนไทยได้มีการบันทึกประโยชน์ของขี้เหล็กในหลายด้าน เช่น ใช้แก้อาการท้องผูก ใช้แก้อาการนอนไม่หลับใช้ทำความสะอาดเส้นผม ทำให้ผมชุ่มชื่นเป็นเงางาม ไม่มีรังแค ช่วยเจริญอาหาร บำรุงน้ำดี และบำรุงโลหิต เป็นต้น

สำหรับดอกขี้เหล็กนั้นจะมีลักษณะดอกช่อสีเหลืองอยู่ตามปลายกิ่ง ดอกจะบานจากโคนช่อไปยังปลายช่อ กลีบเลี้ยงมี 3-4 กลีบ กลีบดอกมี 5 กลีบ เกสรตัวผู้ 10 ทั้งนี้ ดอกและใบขี้เหล็กใช้เป็นอาหารในหลายประเทศ เช่น ไทย พม่า อินเดีย และมาเลเซีย เป็นต้น

โดยเฉพาะดอกขี้เหล็กนั้นนิยมนำมารับประทานเป็นอาหารไม่แพ้ยอดใบ มีรสขม มีสรรพคุณแก้  รักษาโรคเส้นประสาท นอนไม่หลับ ทำให้หลับสบาย รักษาโรคหืด รักษาโรคโลหิตพิการ ผายธาตุ รักษารังแค ขับพยาธิ แก้หืด และเป็นยาระบาย

ลักษณะของดอกขี้เหล็ก จะออกดอกเป็นช่อแยกแขนงที่ปลายกิ่ง มีดอกสีเหลือง กลีบเลี้ยงกลมมี 3-4 กลีบ ปลายมน กลีบดอกมี 5 กลีบ ปลายมน โคนเรียว หลุดร่วงง่าย ก้านดอกจะยาว 1-1.5 เซนติเมตร และมีเกสรตัวผู้หลายเกสร และในบรรดาผักผลไม้ไทยทั้งหลาย

ดอกขี้เหล็ก ก็จัดเป็นผักที่มีวิตามินซีสูงมากที่สุดเป็นอันดับ 1 โดยมีวิตามินซีมากถึง 484 มิลลิกรัมต่อดอกขี้เหล็ก 100 กรัม และยังมีเบต้าแคโรทีน 0.2 กรัม, ธาตุแคลเซียม 13 มิลลิกรัม, ธาตุฟอสฟอรัส 4 มิลลิกรัม, ธาตุเหล็ก 1.6 มิลลิกรัม, เส้นใยอาหาร 9.8 กรัม, โปรตีน 4.9 กรัม, คาร์โบไฮเดรต 18.7 กรัม และให้พลังงาน 98 กิโลแคลอรี

ประโยชน์ของดอกขี้เหล็ก

มีวิตามินที่ช่วยบำรุงและรักษาสายตา

ช่วยเสริมสร้างภูมิต้านทานโรค ป้องกันหวัด ช่วยทำให้แผลหายเร็วขึ้น

ช่วยยับยั้งและชะลอการขยายตัวของเซลล์มะเร็ง

ช่วยบำรุงสมอง บำรุงประสาท แก้โรคประสาท และช่วยสงบประสาท

ช่วยรักษาหืด

ช่วยรักษาโรคโลหิตพิการ

ช่วยทำให้เจริญอาหาร

ช่วยขับพยาธิ

ใช้ดอกขี้เหล็กผสมกับมะกรูดย่างไฟ 2 ลูก โดยต้องย่างให้มีรอยไหม้ที่ผิวมะกรูดด้วย ใช้ดอกขี้เหล็ก 2 ช้อนโต๊ะ พิมเสน 1 ช้อนชา นำมาปั่นผสมกันแล้วเติมน้ำปูนใส 100 cc. ปั่นจนเข้ากัน แล้วคั้นกรองเอาแต่น้ำ จากนั้นนำน้ำมันมะกอกเติมผสมเข้าไปประมาณ 60-100 cc. ผสมจนเข้ากันแล้วนำมาหมักผมทิ้งไว้ประมาณ 20 นาทีก่อนการสระผมทุกครั้ง จะช่วยรักษารังแคได้

สำหรับกระบวนการปรุงอาหารให้ปลอดภัยก็ต้องต้มน้ำทิ้งเสียก่อน เพื่อลดความขมและความเฝื่อน ทำให้ความเป็นพิษและฤทธิ์ดังกล่าวลดน้อยลงไปด้วย ดอกและดอกอ่อนใช้รับประทานหรือทำเป็นแกงขี้เหล็กได้

เคล็ดลับการรับประทานดอกขี้เหล็ก

การเลือกใบขี้เหล็กต้องเลือกเฉพาะยอดอ่อน

ขยี้ในขี้แหล็กก่อนการนำไปต้ม

ใส่เกลือลงไปในช่วงที่ต้มขี้เหล็ก

เปลี่ยนน้ำที่ใช้ต้มขี้แหล็กบ่อยๆสัก3-4ครั้ง


อ้างอิงข้อมูลบางส่วน https://medthai.com/